Hormony płciowe żeńskie mają ogromny wpływ na funkcjonowanie organizmu, szczególnie u kobiet. Poznanie ich roli oraz umiejętność rozpoznawania objawów zaburzeń pozwala lepiej dbać o swoje zdrowie. Sprawdź, co warto wiedzieć o estrogenach.
Czym są estrogenne i jakie pełnią funkcje?
Estrogeny to grupa hormonów steroidowych występujących zarówno u kobiet (w większym stężeniu), jak i u mężczyzn (w mniejszych ilościach). Do głównych typów należą: estradiol (najsilniejszy), estron oraz estriol (dominujący w czasie ciąży).
Produkcja estrogenów odbywa się przede wszystkim w jajnikach i łożysku u kobiet, a także w mniejszym stopniu w korze nadnerczy i tkance tłuszczowej. U mężczyzn powstają one głównie poprzez konwersję testosteronu. Wpływ estrogenów na organizm wykracza daleko poza układ rozrodczy, obejmując również układ kostny, sercowo-naczyniowy, nerwowy oraz metabolizm tkanek.
Podstawowe funkcje estrogenne w organizmie
- regulacja cyklu menstruacyjnego i dojrzewania pęcherzyków jajnikowych
- stymulacja rozrostu błony śluzowej macicy
- rozwój żeńskich cech płciowych w okresie dojrzewania
- stymulacja wzrostu kości i hamowanie ich resorpcji
- ochrona układu sercowo-naczyniowego poprzez regulację poziomu cholesterolu
- wpływ na funkcje poznawcze i nastrój
- regulacja metabolizmu i gospodarki wodnej
- utrzymanie elastyczności skóry i funkcji błon śluzowych
Wpływ estrogenne na zdrowie kobiet
W okresie dojrzewania estrogeny kształtują drugorzędowe cechy płciowe i inicjują miesiączkowanie. W wieku rozrodczym regulują cykl menstruacyjny oraz przygotowują organizm do ciąży. Odpowiadają za rozwój mięśni macicy i mineralizację kości.
Prawidłowy poziom tych hormonów wpływa na samopoczucie psychiczne poprzez zwiększenie stężenia serotoniny i endorfin w mózgu. Estrogeny chronią układ sercowo-naczyniowy, regulują gospodarkę węglowodanową oraz spowalniają procesy starzenia skóry. Ich gwałtowny spadek w okresie menopauzy może prowadzić do uderzeń gorąca, zaburzeń snu oraz zwiększonego ryzyka osteoporozy.
Objawy niedoboru estrogenne
Niedobór estrogenów najczęściej dotyka kobiet w okresie okołomenopauzalnym lub po usunięciu jajników, choć może wystąpić również u młodszych kobiet z zaburzeniami hormonalnymi. Stan ten zaburza funkcjonowanie wielu układów i negatywnie wpływa na samopoczucie.
Jak rozpoznać niedobór estrogenne?
- zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączki
- uderzenia gorąca i nocne poty
- problemy ze snem i koncentracją
- wahania nastroju i stany depresyjne
- suchość pochwy i dyskomfort podczas współżycia
- bóle stawów i zmniejszenie elastyczności skóry
- przerzedzenie włosów
- zwiększona podatność na infekcje dróg moczowo-płciowych
Skutki zdrowotne niedoboru estrogenne
Długotrwały niedobór estrogenów prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Przyspiesza ubytek masy kostnej, zwiększając ryzyko osteoporozy i złamań, szczególnie kręgosłupa, nadgarstków i szyjki kości udowej.
W układzie sercowo-naczyniowym powoduje niekorzystne zmiany w profilu cholesterolu, zwiększając ryzyko miażdżycy i nadciśnienia. Wpływa również na funkcje poznawcze, może prowadzić do depresji oraz zaburzeń funkcji dróg moczowych. U kobiet obserwuje się także utratę elastyczności skóry i zaniki tkanki mięśniowej.
Objawy nadmiaru estrogenne
Hiperestrogenizm to stan zaburzenia równowagi hormonalnej występujący zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Pojawia się, gdy poziom estrogenów przekracza fizjologiczną normę. Przyczyny tego stanu mogą być różnorodne – od zaburzeń pracy jajników, przez nadczynność tarczycy, otyłość, po przyjmowanie niektórych leków czy ekspozycję na ksenoestrogeny.
Długotrwały nadmiar estrogenów może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego wczesne rozpoznanie objawów umożliwia szybkie podjęcie działań przywracających równowagę hormonalną.
Jakie są objawy nadmiaru estrogenne?
- nieregularne, obfite miesiączki lub krwawienia międzymiesiączkowe
- nasilone bolesne miesiączkowanie i PMS
- wzdęcia i zatrzymywanie wody w organizmie
- przyrost masy ciała, szczególnie w okolicach bioder i ud
- uporczywe bóle głowy typu migrenowego
- tkliwość i obrzmienie piersi
- zaburzenia nastroju – od drażliwości po stany depresyjne
- skłonność do zakrzepicy żylnej
- przebarwienia skóry (melasma)
- obniżone libido
U mężczyzn hiperestrogenizm objawia się głównie:
- ginekomastią (powiększeniem gruczołów piersiowych)
- spadkiem popędu płciowego
- zaburzeniami erekcji
- problemami z płodnością
Konsekwencje zdrowotne nadmiaru estrogenne
| Układ/narząd | Możliwe konsekwencje |
|---|---|
| Układ rozrodczy | nowotwory hormonozależne (piersi, endometrium, jajników), mięśniaki macicy, endometrioza, torbiele jajników |
| Układ krążenia | zakrzepica żylna, zatorowość płucna |
| Metabolizm | insulinooporność, stłuszczenie wątroby, zespół metaboliczny |
| Płodność | zaburzenia owulacji, problemy z zajściem w ciążę, obniżenie parametrów nasienia (u mężczyzn) |
